Białystok – raport dotyczący zwalczania przestępczości związanej z dyskryminacją rasową i ksenofobią
Białystok do niedawna kojarzył się wielu z rasistowskimi aktami przemocy i wandalizmu. Teraz jest miastem, które mocno zaangażowało się w walkę z ksenofobią i rasizmem. A ta walka przynosi wymierne rezultaty. Już 35 osób pociągnięto do odpowiedzialności karnej za przestępstwa z nienawiści. Prawie ośmiokrotnie wzrosła liczba wszczętych postępowań. Z obrazu miasta systematycznie znikają napisy i symbole „mowy nienawiści”. Jednocześnie przybywa wielokulturowych inicjatyw, uczących tolerancji. Od maja ubiegłego roku w mieście nie doszło do żadnego poważnego incydentu na tle rasistowskim. To znak, że Białystok się zmienia.
Białystok z racji swojego położenia oraz wydarzeń historycznych jest zróżnicowanym pod względem etniczno-narodowym miastem. Od wielu lat był miejscem spotykania się wielu kultur. Niestety z czasem władze Białegostoku zaczęły borykać się z narastającą falą agresji i „mowy nienawiści” w stosunku do osiedlonych na tym terenie cudzoziemców.
Po serii podpaleń mieszkań cudzoziemców w Białymstoku szef MSW Bartłomiej Sienkiewicz osobiście odwiedził pokrzywdzone osoby. Podczas swojej wizyty zapowiedział, że „uruchomione zostaną wszystkie możliwe środki” w walce z przestępcami stosującymi przemoc na tle rasistowskim. Zapewnił również władze miasta o wparciu MSW w eliminowaniu takich zachowań oraz wprowadzeniu działań profilaktycznych.
Zintensyfikowanie działań policji
Podlaska Policja, która już wcześniej podejmowała inicjatywę przeciwdziałania przestępstwom z nienawiści, została ponownie przeszkolona. Do końca 2013 roku około 3150 funkcjonariuszy ze służby kryminalnej i prewencyjnej nauczyło się, jak rozpoznać takie przestępstwa, jak na nie reagować, jak postępować z ofiarą takiego zdarzenia oraz jak wyglądają symbole „mowy nienawiści”.
Nastąpiło również zintensyfikowanie działań podlaskiej Policji. Powołano Zespół ds. Przeciwdziałania Aktom Ksenofobii i Rasizmu. Przeprowadzono szereg inicjatyw (warsztatów, spotkań, wykładów) z udziałem policjantów i specjalistów, krzewiących postawy tolerancji. W ramach wspólnego patrolu podlascy policjanci wraz z funkcjonariuszami ABW oraz Straży Granicznej spotkali się z rodzinami obcokrajowców mieszkających w Białymstoku, zapewniając o swoim wsparciu. „Odwiedziny” wpisane zostały również w działania policjantów dzielnicowych. Łącznie funkcjonariusze odwiedzali takie rodziny ponad 2 tys. razy. Ponadto powołano specjalną Grupę Interwencyjną, która patroluje niebezpieczne osiedla. Zwiększona została także liczba patroli policyjnych.
Wzrost liczby postępowań o rasizm
Wszystkie te oraz szereg innych działań przyczyniły się do większej aktywności Policji oraz lokalnej społeczności w zwalczaniu przestępstw z nienawiści. Z danych KGP wynika, że podlaskie służby znacznie sprawniej reagują w przypadku tego typu zdarzeń niż funkcjonariusze z innych województw. Czołowego miejsca ustępują im jedynie policjanci ze stołecznego garnizonu, którzy odnotowują najwięcej postępowań z art. 256 kk (publiczne propagowanie faszystowskiego i totalitarnego ustroju). W sumie w 2013 roku w województwie podlaskim wszczęto 85 postępowań za rasizm (o 64 więcej, niż w 2012 roku). Policjanci wykazali się przy tym nie lada skutecznością - w blisko 90 proc. postępowań ustalili, iż faktycznie doszło do popełnienia przestępstwa. Do odpowiedzialności karnej w ubiegłym roku pociągnięto 35 osób.
Aktywność społeczna
Nie sposób nie wspomnieć o roli lokalnej władzy, społeczności oraz organizacji pozarządowych w działaniach wymierzonych przeciwko rasizmowi. Monitoring internetu, obserwacja koncertów, pochodów i meczów, spotkania z piłkarzami Jagiellonii Białystok, konkursy oraz warsztaty edukacyjne dla młodzieży - trudno wymienić wszystkie inicjatywy wojewody, władz miasta oraz lokalnych organizacji. Ich zaangażowanie w znacznej mierze przyczyniło się do przeciwdziałania rasizmowi oraz popularyzacji szacunku wobec osób innej narodowości czy wyznania.
Dzięki tym inicjatywom białostoczanie przestali być obojętni na „mowę nienawiści” i rasistowskie incydenty. Jak pokazują statystyki, wszelkie wydarzenia oraz działania szerzące tolerancję i zacieśniające więzi pomiędzy mieszkańcami powodują, iż przestają być oni bierni oraz właściwie reagują na negatywne wydarzenia w przestrzeni publicznej. Świadczy o tym chociażby fakt, że prawie połowa postępowań została zgłoszona policjantom przez osoby inne niż pokrzywdzone, a 28 proc. zawiadomień pochodziła od instytucji publicznych i organizacji pozarządowych.
Rasistowskie symbole znikają z murów
Policjanci znacznie częściej otrzymują także zawiadomienia o pojawiających się rasistowskich symbolach na białostockich murach. Dzięki szybkiej reakcji policja może zarejestrować incydent, a następnie poinformować właściciela o zniszczonej powierzchni. Z obrazu miasta zniknęły również napisy, które „od zawsze” zniekształcały pejzaż miasta.
Podjęte działania są dostrzegane i akceptowane przez mieszkańców Podlasia. Według badań przeprowadzonych przez Laboratorium Badań i Działań Społecznych SOC LAB aż 84 proc. białostoczan uznaje swoje miasto za wielokulturowe miejsce, a ponad 70 proc. jest zdania, że występowanie przedstawicieli wielu kultur korzystnie wpływa na społeczeństwo polskie.
Raport dotyczący zwalczania przestępczości związanej z dyskryminacją rasową i ksenofobią
